Przemoc w rodzinie

Definicja przemocy w rodzinie

Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, pod pojęciem tym rozumie się jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny. Przemoc prowadzi do  narażenia poddanych jej członków rodziny na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, narusza ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powoduje szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołuje cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Postać i formy przemocy w rodzinie

 

Przemoc może mieć postać:

• przemocy fizycznej, np. popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, ciskanie w kogoś przedmiotami, parzenie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy, itp.

• przemocy psychicznej, np. wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb, itp.,

• przemocy seksualnej, np. wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, wymuszanie seksu
  z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych, itp.

• przemocy ekonomicznej, np. odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspokajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, itp.

Przemoc w rodzinie dotyka nie tylko dorosłych, ale i dzieci.

PRZEMOC WOBEC DZIECI

 

DZIECKO JAKO OFIARA PRZEMOCY

Przemoc jak każde znaczące doświadczenie, odciska swój ślad w  psychospołecznym funkcjonowaniu dziecka. Wagę tego doświadczenia podkreśla fakt, że jego sprawcami są rodzice, czyli osoby niejako naturalnie predysponowane do zapewniania dziecku poczucia bezpieczeństwa i  dawania wsparcia we wszystkich jego trudnych chwilach. Z  tego powodu sytuacja dziecka źle traktowanego jest trudna w  dwójnasób. Nie tylko przez fakt przeżywania przykrych doświadczeń, ale dodatkowo, ze względu na odczuwaną bezradność i osamotnienie.

Wyodrębniono cztery wymiary przemocy:

• przemoc fizyczna
• przemoc psychiczna/emocjonalna
• wykorzystywanie (wł. „nadużycie”) seksualne
• zaniedbanie.

Przemoc fizyczna jest stosunkowo łatwa do rozpoznania. Najczęściej przyjmuje postać zewnętrznych obrażeń skóry: zranienia skóry, krwiaki, sińce, obrzęki, oparzenia, które są wynikiem bicia dzieci różnymi przedmiotami, kopania, wykręcania rąk, szarpania, ciągnięcia za ciało, za włosy, popychania o  ściany, przypalenia, kłucia, nacinania ciała, szczypania, mocnego wstrząsania ciała, rzucanie różnymi przyborami, przywiązanie w celu ograniczenia swobody.

Dzieci maltretowane maja zablokowaną potrzebę akceptacji siebie. Odczuwają swoją niską wartość, są przeświadczone, że nikt ich nie potrzebuje. Bardzo często popadają w różne nałogi. Nie możliwe jest, aby dzieci z rodzin, w  których występuje przemoc wewnątrzrodzinna nie były nerwowe i nie miały zaburzeń tego typu. Pragną one kontrolować innych i wyraża się to przez stosowanie przemocy w życiu dorosłym, biją własne dzieci i współmałżonka, naruszają prawo innych i nie czują żadnej skruchy z tego powodu. Są wściekli na wszystko dookoła, czują mało empatii i  sympatii do innych ludzi. Większość przestępców pochodzi właśnie z  rodzin, w  których miała miejsce przemoc.

Przemoc psychiczna / emocjonalna to rożne zachowania rodziców bądź opiekunów, które prowadzą do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej osoby. Do zachowań tego typu należą: ignorowanie, odrzucanie, izolowanie, terroryzowanie, upokarzanie, zmuszanie do wysiłku przekraczającego możliwości dziecka (np. w nauce), pozbawianie form kontaktu potrzebnych do prawidłowego rozwoju (przytulanie, noszenie na rękach).

Objawami przemocy emocjonalnej u dzieci są:

• zaburzenia mowy wynikające z napięcia nerwowego;
• zaburzenia snu;
• dolegliwości psychosomatyczne (bóle głowy, brzucha, mdłości);
• moczenie się i zanieczyszczanie bez powodów medycznych;
• lęk;
• stałe poczucie winy;
• rozdrażnienie;
• zamknięcie w sobie;
• tiki;
• wycofywanie;
• depresja;
• skrajny brak poczucia pewności siebie;
• ciągłe koncentrowanie uwagi na sobie;
• ugrzecznione zachowania;
• nietypowy lęk przed konsekwencjami różnych zachowań;
• częste kłamstwa.

Przemoc tę często określa się jako przemoc w białych rękawiczkach. Może być świadomym okrucieństwem wobec dziecka, polegającym na celowym, perfidnym wykorzystywaniu jego bezradności. Może być też nieświadomym krzywdzeniem dziecka na skutek nieznajomości jego psychiki i na rzutowaniu na nie własnych potrzeb, własnego modelu szczęścia.

Zaniedbanie to chroniczne niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych dziecka przez rodziców lub opiekunów. Objawami zaniedbania są u dzieci: ciągły głód, niedożywienie, niska waga, brudne włosy, objawy braku opieki medycznej, niewłaściwy ubiór, brak uwagi i zainteresowania ze strony rodziców. Zaniedbywanie dziecka obejmować może zarówno jego sferę psychiczną, jak i fizyczną dziecka i definiowane jest jako niezaspokajanie potrzeb dziecka niezbędnych dla jego prawidłowego rozwoju – potrzeb związanych z odżywianiem, ubieraniem, schronieniem, higieną, opieką medyczną, kształceniem, jak też psychiką (miłość, bezpieczeństwo, przynależność etc.). Zaniedbywanie ma również miejsce wtedy, gdy dziecko ma zaspokojone potrzeby biologiczne, natomiast nie ma zagwarantowanej prawidłowej stymulacji poznawczej. Skrajnym przypadkiem zaniedbywania również wzrastającym w  ostatnich latach bywa porzucenie dziecka z  narażeniem go na utratę zdrowia, a nawet życia.

Wykorzystywanie (wł. „nadużycie”) seksualne najogólniej definiuje się jako wykorzystywanie dziecka w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych przez osoby dorosłe. Następstwa tego rodzaju przemocy ujawniają się bezpośrednio, a także i późniejszym okresie. Nierzadko towarzyszą dziecku w  całym jego życiu. Należą do nich obrażenia ciała, choroby przenoszone drogą płciową, urazy, prowokacyjne zachowania seksualne, zaburzenia snu, fobie, lęki, nerwice, depresja, niska samoocena, poczucie winy, zaburzenia osobowości, zaburzenia w późniejszym dorosłym życiu.

Oznaki przemocy

Istnieją pewne symptomy, wskazujące na to, że w  rodzinie obecna jest przemoc. Aby rozpoznać czy niepokojące zachowania kogoś bliskiego są przejawem przemocy w  rodzinie, osoba obserwująca te zachowania musi zastanowić się nad tym i  odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Czy zdarza się, że ktoś bliski:

• zamienia drobne zajścia w wielkie kłótnie,
• rani bliskich swoim zachowaniem,

• znieważa, używa w stosunku do najbliższych obraźliwych słów, obelg, wyzwisk,

• ma nagłe napady gniewu lub furii,
• niszczy rzeczy, które są własnością innych członków rodziny,
• odbiera pieniądze lub nie chce dawać rodzinie środków na życie,

• kontroluje wszystkie zachowania bliskich, nie pozwala im podejmować żadnych decyzji,

• uniemożliwia spotykanie czy widywanie się ze znajomymi lub rodziną,

• ośmiesza, poniża, upokarza członków rodziny również w obecności innych,

• nieustannie krytykuje,
• zastrasza i manipuluje by kontrolować innych członków rodziny,
• grozi, że skrzywdzi Ciebie lub innych członków rodziny,
• bije, popycha, szarpie, kopie, policzkuje lub dusi,

• obwinia innych za to, że ich bije, a następnie obiecuje, że to więcej się nie zdarzy,

• wymaga uprawiania seksu na zawołanie nawet jeśli nie masz na to ochoty i się nie zgadzasz

Konsekwencje przemocy w rodzinie

W literaturze przedmiotu podkreśla się, że przemoc wewnątrzrodzinna ma określone konsekwencje w wymiarze jednostkowym i ogólnospołecznym:

• stanowi zagrożenie dla następnego pokolenia – dzieci, wobec których stosowano przemoc, nie tylko częściej powtarzają takie zachowanie wobec własnego potomstwa, ale także na większą skalę dokonują aktów przemocy w społeczeństwie,

• istnieje ścisły związek między zachowaniem w domu i poza domem – wyniki badań socjologicznych i kryminologicznych jednoznacznie wskazują na korelację różnych typów zachowań patologicznych (prostytucja, bezdomność, przestępczość) z przemocą domową,

• niszczy zdrowie psychiczne i fizyczne ofiar, utrudnia im prawidłowe funkcjonowanie społeczne,

• naraża na określone straty finansowe państwo i społeczeństwo, zwłaszcza sektor wymiaru sprawiedliwości, zdrowia i pomocy socjalnej.

Co możesz zrobić, kiedy doświadczasz przemocy?

 

• Porozmawiaj z kimś komu ufasz. Przełam milczenie. Zwróć się o pomoc do przyjaciół, rodziny, sąsiadów., szkoły. Nie wstydź się. Za przemoc odpowiedzialny jest ten, kto Cię krzywdzi, a nie Ty.

• Zadzwoń do „Niebieskiej Linii” (801-120-002). Psychologowie życzliwie z Tobą porozmawiają i pomogą ustalić najlepsze i odpowiednie dla Ciebie rozwiązanie.

• Nie usprawiedliwiaj przemocy. Nikt nie ma prawa Cię bić ani krzywdzić w jakikolwiek sposób! Za przemoc zawsze odpowiedzialna jest osoba, która ją stosuje, a nie Ty.

• Wzywaj policję (tel. 997 lub 112) w każdej sytuacji zagrożenia. Za każdym razem domagaj się wypełnienia Niebieskiej Karty. Policja ma obowiązek zareagować na Twoje wezwanie i zapewnić Ci bezpieczeństwo.

• Szukaj pomocy u specjalistów. Ustal, gdzie w Twojej okolicy znajduje się punkt konsultacyjny, ośrodek pomocy społecznej, specjalistyczny ośrodek dla ofiar przemocy, poradnia odwykowa czy ośrodek interwencji kryzysowej. Kiedy uzyskasz wsparcie, pomoc i informacje – poczujesz się pewnie.

• Zdobywaj wiedzę prawną. Pamiętaj, że przemoc jest przestępstwem ściganym z urzędu. Często złożonych sytuacji rodzinnych nie da się rozwiązać bez uruchomienia procedur prawnych, takich jak: alimenty, eksmisja czy ograniczenie władzy rodzicielskiej. Poznaj swoje prawa.

 

GDZIE SZUKAĆ POMOCY

• Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

1. Radom ul. Reja 5/2a

381 04 00

• Komenda Miejska Policji w Radomiu

1. Radom, ul. 11 Listopada 37/59

lub 112 lub 48 345 26 20

• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

1. Radom, ul. Limanowskiego 134

360 87 01, 48 360 84 88, 48 360 87 06

• Ośrodek Interwencji Kryzysowej

1. 1. Radom, ul. Malczewskiego 20b

1. 362 27 45, 48 362 54 61

• Radomska Stacja Pogotowia Ratunkowego

1. Radom, ul. Tochtermana 1

999 lub 112

• Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

1. Radom, ul. Limanowskiego 134

48 360 10 94

• Caritas Diecezji Radomskiej

Ośrodek Wsparcia Dla Ofiar Przemocy.

1. Radom, ul. Kościelna 5

48 365 29 29 wew. 24

365 10 87

• Telefon Zaufania Diecezji Radomskiej „Linia Braterskich Serc”

1. Radom, ul. Malczewskiego 1

311 800

• Kuria Diecezji Radomskiej, Specjalistyczna Poradnia Rodzinna „Domowe Ognisko”

1. Radom, ul. Malczewskiego 1

48 383 66 52

• Fundacja Diecezji Radomskiej „Dać Sercom Nadzieję”

Centrum Psychoterapii Rodzin

1. Radom, ul. Malczewskiego 1

1. Radom, ul. Śniadeckich 1

48 340 62 06